Περονόσπορος στο αμπέλι – Plasmopara viticola

Ο περονόσπορος αποτελεί την σοβαρότερη ασθένεια στο αμπέλι , ιδιαίτερα σε περιοχές με θερμό και υγρό κλίμα. Τα πρώτα συμπτώματα της ασθένειας σε ποικιλίες της ευρωπαϊκής αμπέλου ( Vitis vinifera) αναγνωρίστηκαν στην περιοχή του Μπορντώ γύρω στο 1878. 

 

 

 

 

Όλες οι ποικιλίες του Vitis vinifera είναι ευαίσθητες στην προσβολή από τον περονόσπορο. Τα υβρίδια του  Vitis vinifera , το Vitis aestivalis και το Vitis labrusca είναι λιγότερο ευαίσθητες , ενώ το Vitis rupestris , το Vitis cordifolia και το Vitis rodundifolia είναι γενικά ανθεκτικά.

 

 

 

Όλες οι ποικιλίες του Vitis vinifera είναι ευαίσθητες στην προσβολή από τον περονόσπορο. Τα υβρίδια του  Vitis vinifera , το Vitis aestivalis και το Vitis labrusca είναι λιγότερο ευαίσθητες , ενώ το Vitis rupestris , το Vitis cordifolia και το Vitis rodundifolia είναι γενικά ανθεκτικά

Ο περονόσπορος είναι ένα υποχρεωτικό παράσιτο. Χρειάζεται ζωντανούς ιστούς για να αναπτυχθεί. Έτσι μπορεί να αναπτυχθεί σε όλα τα πράσινα μέρη του φυτού.

Τα ωοσπόρια (όργανα διαχείμανσης) σχηματίζονται αργά το καλοκαίρι και ο φθινόπωρο στα προσβεβλημένα φύλλα , στις κληματίδες ή στις ράγες. Με τη φυλλόπτωση του φθινοπώρου αυτά παρασύρονται στο έδαφος  , όπου διαχειμάζουν στα μολυσμένα φύλλα. Εκεί μπορεί να παραμείνουν από 3 μέχρι 5 χρόνια ( πολλές φορές μέχρι και 10 χρόνια).

Τα ωοσπόρια αποτελούν τα εγγενή όργανα αναπαραγωγής του περονόσπορου. Τα ανθεκτικά τοιχώματα τους τα καθιστούν λιγότερο ευαίσθητα στα μυκητοκτόνα και στις ακραίες καιρικές συνθήκες σε σχέση με τα ζωοσπόρια και τα σποριάγγεια.

Τουλάχιστο 10 mm βροχής (ή/και άρδευσης ) , 10 οC  ή και περισσότερο , για τουλάχιστο 24 ώρες  ευνοούν τις πρωτογενείς μολύνσεις της ασθένειας.

Οι συνθήκες αυτές δεν εξασφαλίζουν πάντα την εξέλιξη της ασθένειας , όμως θα πρέπει να πρέπει να κινητοποιούν τους παραγώγους.

Ειδικότερα , προκειμένου τα ωοσπόρια να βλαστήσουν απαιτούν :

• Το έδαφος να είναι υγρό τουλάχιστο για 16 ώρες. Αυτό συνήθως επιτυγχάνεται με 3-5mm βροχής(ή/και άρδευση).
• Η θερμοκρασία θα πρέπει ταυτόχρονα να διατηρείται γύρω στους 10 οC.

Στις συνθήκες αυτές τα ωοσπόρια βλαστάνουν και απελευθερώνουν ζωοσπόρια , τα οποία με τις σταγόνες της βροχής ή της άρδευσης μεταφέρονται στα κατώτερα μέρη της κόμης του φυτού και είναι υπεύθυνα για τις πρωτογενείς μολύνσεις. Άλλα 3-5 mm βροχής (ή/και άρδευσης )  απαιτούνται και σε αυτή τη φάση τόσο για τη μεταφορά από το έδαφος στο φυτό ,όσο για την επαρκή διαβροχή της κάτω επιφάνειας των φύλων που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την μόλυνση.

Το φύλλωμα πρέπει να παραμείνει υγρό τουλάχιστο για 2-3 ώρες στoυς 20 οC (ή 4-5 ώρες στους 10 οC) ώστε τα σπόρια να ολοκληρώσουν τις πρωτογενείς μολύνσεις.

Τα ζωοσπόρια που εγκαθίστανται στην κάτω επιφάνεια του φύλλου σχηματίζουν το μυκήλιο του μύκητα το οποίο αναπτύσσεται μέσα στο φύλλο προκαλώντας τις γνωστές ελαιώδης κηλίδες. Οι κηλίδες αυτές εμφανίζονται συνήθως 5 με 17 μέρες (συχνότερα 5 με 10 μέρες) μετά από την μόλυνση. Η εμφάνιση των κηλίδων είναι γρηγορότερη όταν ο καιρός είναι ζεστός (18-27 οC). Σε υψηλότερες ή σε χαμηλότερες θερμοκρασίες η περίοδος επώασης είναι μεγαλύτερη.

Συνήθως οι πρωτογενείς μολύνσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα , με την εμφάνιση 1-3 κηλίδων σε κάθε 50 μ γραμμής φύτευσης ,όμως είναι αρκετά δύσκολο να εντοπιστούν. Οι πρωτογενείς αυτές μολύνσεις δεν μπορούν από μόνες τους να προκαλέσουν σοβαρές απώλειες στην παραγωγή. Όμως είναι πολύ σημαντικές για την εξέλιξη της ασθένειας  καθώς , όταν επικρατήσουν ευνοϊκές συνθήκες επιτρέπουν στην ασθένεια να εξαπλωθεί πάρα πολύ γρήγορα.

Για τις δευτερογενείς μολύνσεις από τα φύλλα στα φύλλα , στις κληματίδες , στις ταξιανθίες , στις ράγες και την σταφυλή απαιτούνται τουλάχιστο 98% σχετική υγρασία , 13 οC ή περισσότερο , τουλάχιστο 4 ώρες σκοτάδι και υγρασία φύλλου με τη μορφή σταγόνας για τουλάχιστο 2-3 ώρες.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να έχουμε δευτερογενείς μολύνσεις αποτελεί η ύπαρξη  ελαιωδών κηλίδων.

Οι κηλίδες αυτές αλλά και οι υπόλοιποι μολυσμένοι  ιστοί παράγουν σποριάγγεια κατά τη διάρκεια θερμών και υγρών νυκτών. Για την παραγωγή των σπορείων απαιτούνται 4 τουλάχιστον ώρες σκοτάδι με τη θερμοκρασία να είναι στους 13 οC ή και περισσότερο και την υγρασία στο 68% ή και περισσότερο.

Το φύλλωμα επίσης πρέπει να είναι υγρό για τουλάχιστο 2-3 ώρες από τη στιγμή που τα σποριάγγεια θα παραχθούν. Αυτό μπορεί να συμβεί με τη βροχή , με την υπερβολική άρδευση και περιστασιακά όταν επικρατήσουν συνθήκες πολύ υψηλής σχετικής υγρασίας

Δευτερογενείς μολύνσεις μπορεί να έχουμε κάθε στιγμή κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου που υπάρχουν ελαιώδης κηλίδες και οι συνθήκες που επικρατούν είναι ευνοϊκές για την εξέλιξη της ασθένειας.

Τα σποριάγγεια αποτελούν την αγενή μορφή του περονόσπορου. Εμφανίζονται στους σποειοαγγειοφόρους οι οποίοι έχουν δενδρώδη μορφή.

Ένα με δέκα ζωοσπόρια μπορούν να παραχθούν από κάθε σποριάγγειο. Τα ζωοσπόρια μπορούν να μετακινηθούν στο νερό αλλά διασπείρονται κυρίως με τον άνεμο και με τις σταγόνες της βροχής.

Οι πρωτογενείς μολύνσεις αποτελούν την έναρξη του βιολογικού κύκλου της ασθένειας και έχουν αποτέλεσμα την εμφάνιση των ελαιωδών κηλίδων.

Τα σπόρια που παράγονται στις κηλίδες αυτές μπορούν να διασπαρθούν με τον άνεμο ή τη βροχή και να προκαλέσουν μολύνσεις σε νέες τοποθεσίες.

Οι δευτερογενείς μολύνσεις αποτελούν τη βασική πηγή για την εξάπλωση της ασθένειας.