Βοτρύτης – Botrytis Cinerea – Στοιχεία Επιδημιολογίας Της Ασθένειας Στο Αμπέλι.

Η προσβολή από βοτρύτη (Botrytis cinerea) μπορεί να αποβεί καταστροφική σε πολλές καλλιέργειες όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για την εξέλιξη της ασθένειας. Παρά το γεγονός ότι έχουν αναπτυχθεί αρκετά φυτοπροστατευτικά προϊόντα , οι απώλειες από βοτρύτη εξακολουθούν να είναι σημαντικές.

 

  

 

Έχει βρεθεί ότι σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από την παραγωγή οπωροκηπευτικών , τα κονίδια του B. cinirea  αποτελούν σημαντικό ποσοστό της μικροχλωρίδας του αέρα (Bisiach et al., 1984).

 

 

Επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν ότι υπάρχει σημαντική σχέση ανάμεσα στην προσβολή των γερασμένων ανθικών ιστών την άνοιξη και στην εξέλιξη της ασθένειας κατά τη συγκομιδή και την αποθήκευση. Αυτό καθιστά την ανθοφορία πολύ σημαντική για την εξέλιξη και την επιδημιολογία της ασθένειας.

Τα άνθη τις αμπέλου , κατά τη γήρανση τους , είναι ιδιαίτερα ευπαθή στη  μόλυνση τους από το βοτρύτη (Jersch et al., 1989). Στην αυξημένη ευαισθησία στο βοτρύτη των ανθών της αμπέλου ενδεχομένως συμβάλλει και η περιορισμένη σύνθεση ρεσβερατρόλης  (Keller et al., 2003).

Γενικά οι προσβολές κατά την ανθοφορία προκαλούν λανθάνουσες μολύνσεις στους ανώριμους καρπούς (Williamson,1994),  όμως το σύνολο των μολυσμένων καρπών κατά τη συγκομιδή δεν ερμηνεύεται από τις μολύνσεις κατά την άνθιση και από τις λανθάνουσες μολύνσεις.

Η προσβολή στον στύλο και την ωοθήκη από τα κονίδια ξεκινά με την μόλυνση των ιστών του στύλου η οποία ακολουθείται από αργή ανάπτυξη των μυκηλιακών υφών μέσα στη ωοθήκη, όπου τελικά ο βοτρύτης περιέρχεται σε λανθάνουσα φάση.  Καθώς η άμυνα του φυτού ξενιστή μειώνεται , κάτι που συνήθως συμπίπτει με την ωρίμανση , ο βοτρύτης ολοκληρώνει την ανάπτυξη του και προκαλεί σήψη στον καρπό.

Στο αμπέλι η προσβολή του στίγματος κατά τα πρώτα στάδια της βλαστικής περιόδου θεωρήθηκε ως η συνηθέστερη οδός για τη μόλυνση των καρπών (McClellan and Hewitt, 1973, Nair and Parker, 1985, Nair and Hill, 1992).

Σε κάποιες οινοπαραγωγικές περιοχές οι μολύνσεις από το στύλο θεωρούνται λιγότερο σημαντικές αν και διαπιστώθηκαν σήψεις καρπών ως αποτέλεσμα λανθανουσών μολύνσεων στην ζώνη αποκόλλησης του στύλου (Pezet and Pont, 1986; Holz et al., 2003)

Σε άλλες πάλι περιοχές οι μολύνσεις αυτές θεωρούνται σημαντικές για την επιδημιολογία του βοτρύτη (Keller et al., 2003).

Σε ευνοϊκές συνθήκες η επανενεργοποίηση του βοτρύτη στους ιστούς του στύλου οδηγεί στην παραγωγή κονιδίων και συνεπώς στη δημιουργία πρόσθετων πηγών μολύσματος για την προσβολή των υπολοίπων γερασμένων και νεκρωτικών στύλων.

Ο ρόλος και των υπολοίπων ανθικών οργάνων πέρα από το στύλο ερευνήθηκε περαιτέρω.

Μολύνσεις από τους στήμονες ή και τα πέταλα και η ανάπτυξη των μυκηλιακών υφών μέσω των ανθικών ιστών προς τον κάλυκα , προκαλούν λανθάνουσες μολύνσεις οι οποίες εξελίσσονται  πολύ επιθετικά κατά την ωρίμανση των καρπών.

Στα σταφύλια , ιστολογικές μελέτες απέδειξαν ότι ο βοτρύτης προσβάλει τους στήμονες , εξελίσσεται βασιπεταλικά για να μολύνει τον κάλυκα και στη συνέχεια αναπτύσσεται συστημικά προς τον ποδίσκο και τον αγωγό ιστό των ραγών  (Pezet and Pont,1986).

Οι μολύνσεις βοτρύτη  από τους ποδίσκους των ραγών έχουν επιβεβαιωθεί. Ευαισθησία παρουσιάζουν και οι διακλαδώσεις του βότρυ και σε μικρότερο βαθμό η ράχη στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των ραγών , όμως η αντοχή τους στις μολύνσεις αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου(Holz, 2001).

Το σημείο πρόσφυσης της ράγας στον ποδίσκο εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό μολύνσεων από το βοτρύτη. Τα στομάτια και τα καταφρακτικά κύτταρα , θεωρούνται του σημείο εισόδου για τις μολύνσεις από βοτρύτη στους ποδίσκους και στη ράχη (Holz et al., 2003).

Σημαντικό ποσοστό ( 76 από το 90%) των μολύνσεων στις ράγες ξεκίνησαν από το σημείο επαφής της ράγας με τον ποδίσκο (Michailides  et  al.,  2000b).

Σε σταφύλια της επιτραπέζιας ποικιλίας Red Globe βρέθηκε ότι οι σημαντικότερες προσβολές μετασυλλεκτικά προήλθαν από μολύνσεις που συνέβησαν στην αρχή  της άνθησης και κατά την πλήρη άνθηση(Michailides et al., 2000b, c).

Πειραματικά  δεδομένα από αμπελώνες  σε όλο τον κόσμο επιβεβαιώνουν τη σημασία των μολύνσεων από τα άνθη στην επιδημιολογία και την εξέλιξη της ασθένειας. Για παράδειγμα , μια και μόνο εφαρμογή με κάποιο βοτρυδιοκτόνο προς το τέλος της άνθησης κατάφερε να μειώσει κατά 78 % το ποσοστό  των προσβεβλημένων σταφυλών κατά τη συγκομιδή (Viret and Keller, 2000).

Όπως και να έχει , οι δυνατότητες μόλυνσης από το βοτρύτη είναι πολλές  , και οι μολύνσεις που προκαλούνται από τα κονίδια στους ώριμους καρπούς στα μεταγενέστερα βλαστικά στάδια είναι εξίσου σημαντικές με τις λανθάνουσες μολύνσεις των πράσινων ιστών κατά την έναρξη της βλαστικής περιόδου (Wilcox, 2002).

Ανθικά υπολείμματα που παραμένουν στη σταφυλή προσβάλλονται και αποικίζονται εκτεταμένα από το βοτρύτη. Εκεί ο μύκητας ξεπερνά τις συνθήκες του καλοκαιριού σαπροφυτικά , χωρίς να προκαλεί εμφανή συμπτώματα στον καρπό , καθώς την περίοδο αυτή η φυσική άμυνα των ραγών διατηρείτε σε υψηλά επίπεδα.  Όμως από τον περκασμό και μετά οι μηχανισμοί αντίστασης των ραγών  κάμπτονται , και καθώς οι ράγες ωριμάζουν επανεργοποιειται το σαπροφυτικό μυκήλιο παρέχοντας επαρκές μόλυσμα για να προκαλέσει σοβαρές αλλοιώσεις στους καρπούς (Keller et al., 2003).

Οι μολυσμένοι ανθικοί ιστοί  που παραμένουν στη σταφυλή αποτελούν αξιόλογη πηγή μυκηλίου. Η εξέλιξη όμως του μυκηλίου αυτού διαφέρει σημαντικά ανάμεσα στις καλλιεργούμενες ποικιλίες του αμπελιού. Υπολείμματα από  στήμονες ,άνθη , ράγες , καλύπτρες , έλικες και κομμάτια φύλλων εγκλωβίζονται συχνά στην σταφυλή. Βρέθηκε ότι η μόλυνση των υπολειμμάτων αυτών από βοτρύτη κυμάνθηκε μεταξύ 13 και 72% , καταδεικνύοντας ότι ,σε άμεση επαφή με τις αναπτυσσόμενες ράγες ,  υπάρχει σημαντικό μόλυσμα στην σταφυλή , πριν αυτή «κλείσει»  (Seyb et al., 2000a).

Καθώς οι μηχανισμοί άμυνας του φυτού εξασθενούν , εμφανίζονται συμπτώματα , νέα κονίδια παράγονται και διασπείρονται στο περιβάλλον προκαλώντας νέες μολύνσεις. Σε αμπελώνες όλου του κόσμου η μέγιστη περιεκτικότητα του αέρα σε κονίδια παρουσιάζεται κατά την άνθηση , τον περκασμό και την ωρίμανση (Vercesi and Bisiach, 1982).

Έτσι , όταν ξεκινά η ωρίμανση υπάρχει άφθονο μόλυσμα για να προκαλέσει νέες μολύνσεις στη βλάστηση και στους καρπούς.

Πηγή : EPIDEMIOLOGY OF BOTRYTIS CINEREA IN ORCHARD AND VINE CROPS.Elad et al. (eds.), Botrytis: Biology, Pathology and Control, 243-272.© 2007 Springer.